Kiedy boli nas głowa, brzuch, czy ząb zazwyczaj intuicyjnie chwytamy za telefon i wybieramy numer do lekarza specjalisty, wierząc, że odpowiedni zestaw leków usunie przyczynę bólu i wszelkie jego objawy. Co jednak, kiedy farmakoterapia zawodzi, a ból utrzymuje się przez dłuższy czas, nawet jeśli jego potencjalna przyczyna już minęła? Czy psychoterapia poznawczo behawioralna może okazać się skuteczną formą pomocy?

Dr John D. Otis, amerykański lekarz specjalizujący się w pracy z osobami dotkniętymi bólem przewlekłym, przedstawia w swojej książce „Ból przewlekły. Terapia poznawczo-behawioralna” zalety tejże metody. Na tę publikację składają się w zasadzie dwie, wzajemnie uzupełniające się książki: podręcznik terapeuty, składający się z dokładnego protokołu postępowania terapeutycznego opartego na technikach poznawczych i behawioralnych, gdzie podzielony na sesje materiał zakłada stopniowe nabywanie umiejętności radzenia sobie z bólem oraz poradnik pacjenta, zawierający materiały psychoedukacyjne oraz ćwiczenia przeznaczone do pracy osobistej. Publikacja ta ukazała się w ramach serii Treatment that works, co oznacza, że opiera się na dowodach naukowych i wynikach badań empirycznych, w których potwierdzona została skuteczność opisywanych technik.

Jedna z klasycznych metaanaliz 25 randomizowanych (tzn. takich, w których uczestnicy losowo przydzielani byli do grupy eksperymentalnej, gdzie otrzymywali terapię poznawczo-behawioralną i kontrolnej, w której takiej terapii nie otrzymywali) badań z zastosowaniem terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu bólu przewlekłego (Morley, Eccleston i Williams, 1999), wykazały, że zastosowanie właściwych protokołów i technik istotnie zmienia zakres odczuwanego bólu, poprawia poznawcze radzenie sobie z nim i jego behawioralną ekspresję. Na te i wiele innych, aktualnych badań powołuje się autor podręcznika, nie pozostawiając wątpliwości co do skuteczności proponowanej metody.

Ból przewlekły jest uznawany za najbardziej kosztowny problem zdrowotny w USA (do najczęściej wyróżnianych zalicza się ból pleców i bóle głowy oraz szyi). Tego typu dolegliwość utrudnia podejmowanie aktywności zawodowej, społecznej i rekreacyjnej, co wycofuje z życia społecznego doprowadzając do izolacji, obniżonego nastroju, zmniejszenia poczucia własnej wartości i pogorszenia kondycji fizycznej. Uświadamiając sobie ograniczenia, jakie wnosi w codzienne życie ból przewlekły, tym łatwiej docenić potrzebę zadbania o dobrostan psychiczny.

Z powodu bólu przewlekłego zwalniamy się z pracy, gorzej funkcjonujemy nie tylko na tle zawodowym, ale i osobistym. Proponowane w książce rozwiązania oparte są o techniki restrukturyzacji poznawczej (mówiąc prościej – zmianę sposobu myślenia, a co za tym idzie, odczuwania emocji i zachowania) oraz treningi relaksacyjne (progresywna relaksacja mięśni), stopniowe zwiększanie poziomu aktywności i prace osobiste zaprojektowane w celu ograniczenia unikania pewnych dysfunkcyjnych zachowań.

Książka ta jest pozycją obowiązkową dla terapeutów pracujących na co dzień z pacjentami zmagającymi się z bólem przewlekłym i problemami natury psychosomatycznej. Poradnik skierowany do pacjentów pozwoli im nie tylko zrozumieć mechanizm działania pewnych dolegliwości bólowych, ale i znajdować ukojenie w samodzielnej pracy z wykorzystaniem technik relaksacyjnych. Serdecznie polecamy! ?

Książka dostępna jest na stronie Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego.

Joanna Gutral – doktorantka Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Uniwersytetu SWPS na wydziale psychologii, słuchaczka Podyplomowej Szkoły Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS, Współzałożycielka i współtwórczyni Akcji Mam Terapeutę. Badawczo zajmuje się postrzeganiem siebie i innych w czasie. Prowadzi zajęcia ze znienawidzonej przez większość studentów statystyki i metodologii. Miłośniczka teatru, wierna czytelniczka twórczości Irvina Yaloma i fanka skandynawskiego kina.

Artykuł powstał we współpracy z Gdańskim Wydawnictwem Psychologicznym.

.